<    1 2 3    > ( record bevat 3 afbeeldingen; getoond wordt:   ) Klik op bovenstaande afbeelding voor een 100% weergave

Uitgebreid zoeken

Foto nummer	:	00175
Titel	:	Huguenin topografische kaart 71 met de Dedemsvaart, Nieuwleusen, Punthorst, Ommerschans en deel van Avereest.
Plaats	:	Avereest
Adres (of locatie)	:
Datering	:	1819-1829
Omschrijving	:	Kaart 67 uit ‘De atlas van Huguenin; militair-topografische kaarten van Noord-Nederland’; met inleidende teksten door H.J. Versfelt en toelichting op de kaarten door M. Schroor. Uitgegeven door de Drents Historische Vereniging in 2005. De hier getoonde gedeelten van de topografische kaarten zijn in 1828-1829 getekend op basis van de kort daarvoor gereedgekomen kadastrale kaarten, die alleen perceelgrenzen en bebouwing weergeven. Vooral in gebieden met veel woeste gronden, zoals de venen en de ongedeelde markegronden in Overijssel, ontbreekt daardoor op kadasterkaarten veel informatie die nodig is voor het vervaardigen van een topografische kaart, die de terreingesteldheid, met wegen en paden, meertjes, greppels enz. weergegeven. Door vergelijking van militair-topografische kaarten uit verschillende perioden kunnen de veranderingen in het landschap en de bebouwing stap voor stap worden gevolgd. Foto 1: De weergegeven situatie toont het land zoals het was getekend door d’Espailly in 1811. Het graven van de Dedemsvaart was toen net begonnen. In 1828-1829 was het kanaal gevorderd tot Rheezerveen (kaart 68] en daarom is de kaart deels nieuw getekend en wordt de Dedemsvaart nog De Nieuwe Vaart genoemd. Eerdere verveningsinitiatieven gaven vanaf de jaren 1630 de aanzet tot het ontstaan van nederzettingen als Ruitenveen en Nieuwleusen (Nieuwleuze) op het grondgebied van De Rute en Leusen. Die werden niet alleen door de Beentjesgraven, maar ook door de (bij Alteveer als Dorpsweg aangegeven) Hermelijn of Tolgracht ontsloten. Toch werd de vervening en kolonisatie van Ruitenveen en Leuzenerveen geen succes. De voornaamste oorzaak daarvan waren herhaalde verboden door de Staten-Generaal teneinde het veenmoeras met het oog op zijn defensieve betekenis onaangetast te laten. Bij het graven van dit belangrijke veenkanaal maakte men gedeeltelijk gebruik van een oudere turfvaart, de Beentjesgraven, die van Oud Avereest (Avereest) naar Hasselt (kaart 66] liep. Deze Beentjesgraven volgde op zijn beurt een oudere grens. Die was in de Middeleeuwen getrokken tussen de Hasselter marken Rouveen, Staphorst en IJhorst enerzijds en de marken De Rute en Leusen (vallend onder Dalfsen). De Nieuwe Vaart/Dedemsvaart is goed te herkennen aan de rechte lijn in het midden waarop de gérende markegrenzen van Rouveen, Staphorst en IJhorst in taartpunten (vandaar de naam van het nabije Punthorst) doodlopen. Bij de eerste afdraai (knik) van de Dedemsvaart was inmiddels de Sponturfwijk naar De Mulderij aangelegd. De wijk volgde mogelijk een oud retranchement dat vanaf de in 1623 aangelegde Ommerschans noordoostwaarts liep en aangegeven staat op de kaart van Van Alberdingh (1681). Ongeveer bij de tweede afdraai splitste zich de Kruizinga’s of Lange Wijk af. Terwijl het veel vroeger ontwikkelde westelijke deel op de hoofdkaart goeddeels oningekleurd bleef, werd de oostelijke helft wel ingekleurd. De grens tussen beide ‘helften’ (van twee kaartdelen die hier op 2 bladzijden na elkaar zijn getoond; foto 1 het noordelijk deel, foto 2 het zuidelijk deel) loopt langs de huidige Keppelweg, de grens tussen Avereest en IJhorst, en meer zuidelijk daarvan Foto 2: langs De Stouwe, die de grens vormt tussen de marken van Leusen en het onder Ommen gelegen Varssen. In het noorden van de marke Varssen (ten zuidwesten van Ommerschans] geven dunne lijntjes op een groene ondergrond het begin van de Vinkenbuurt aan. De verbinding tussen Varssen en deze nieuwe nederzetting is de smalle streep die vanuit het midden naar het zuiden loopt, de Woestendijk. De verder oostwaarts getekende rechte noord-zuidlijnen zijn de grenzen tussen de marken van Varssen en Ommen [waaronder De Withaar is ingetekend] en tussen Ommen en Arriën. Bijzonder en duidelijk zichtbaar zijn ook de ten zuiden van de Dedemsvaart gelegen terreinen rond de Ommerschans. Het is het grondpatroon van de kolonie met zijn twintig hoeven, waarvan de eersten als stipjes bij de kruisingen van de rechthoekige percelen a 20 hectare zijn afgebeeld. De Ommerschans werd in 1819 door het Rijk in vruchtgebruik aan de Maatschappij van Weldadigheid afgestaan als dwangkolonie om bedelaars en landlopers in op te vangen. Ook onwillige kolonisten uit de vrije koloniën van de Maatschappij elders werden hierheen gezonden. In 1859 nam de regering Ommerschans in eigen beheer over, tot het geheel in 1890 werd verkocht. Geheel rechtsonder op de kaart een gedeelte van de oude Hessenweg en de thans goeddeels beboste zandverstuiving in het Arriërveld, ten oosten van het reeds bestaande Ommerbosch waarvan een klein stukje zichtbaar is. Niet zichtbaar is het Ommerkanaal. Dat werd pas in 1866 van de Dedemsvaart naar de Vecht gegraven om het water van de Dedemsvaart boven Balkbrug af te voeren. Foto 3: Geaquarelleerde pentekening van de Ommerschans door Cornelis Pronk uit 1732. (Universiteitsbibliotheek Leiden, collectie Bode! Nijenhuis)
Fotograaf   Disclaimer Museum Palthehof verricht de gebruikelijke inspanning om te voorkomen dat materiaal vallend onder copyrights wordt gepubliceerd. Eventuele rechthebbenden verzoeken wij contact met ons op te nemen zodat wij het materiaal kunnen verwijderen.  EXIT	:
Collectie-Map	:
Rubriek	:	Overzichtsfotos
Subrubriek	:	Landkaarten
Categorie	:
locatie van de foto	:
Extra Foto's	:	00175a.jpg;00175b.jpg

 

Heeft u aanvullende informatie over bovenstaande foto? Wij vernemen dat zeer graag van u via het	Uitgebreid zoeken

Record aangepast: 31 oktober 2024